Dünya, COVID-19 nedeniyle hastalıkların ve ölümlerin artması sebebiyle sarsılırken, SARS-CoV-2'nin vücut bloke edilmesine yardımcı olacak güvenli, etkili, uzun ömürlü bir aşı yarışı ilerliyor. COVID-19 aşıları, yeni korona virüs SARS-CoV-2'nin neden olduğu hastalığı bir bağışıklık tepkisini tetikleyerek önlemeyi amaçlayan ve mevcut korona virüs hastalığı, yıkıcı sağlık, sosyal ve ekonomik etkiye sahip küresel bir krizi önlemek amacıyla büyük organizasyon birimleri aşı için büyük bütçeler ayırdı.
COVID-19 İçin Aşı Oluşturma: mRNA ve hibrit adenovirüs yaklaşımları
Ne yazık ki araştırmalar, COVID-19 alan herkesin yeni korona virüse karşı doğal antikorlar üretmediğini gösteriyor. Çoğu insanda antikor miktarları düşme eğilimindedir. Bu nedenle, doğal enfeksiyonun sürü bağışıklığı yaratması olası değildir. Bir topluluğun büyük bir kısmı ona karşı bağışıklık kazandığında bir patojenin yayılmasının yavaşlaması. O kadar etkili aşılara çaresizce ihtiyaç duyuldu ve bunlardan biri Birleşik Krallık ‘ta çoktan uygulanıyor.
Çeşitli test ve geliştirme aşamalarında 100'den fazla farklı COVID-19 aşısı vardır: hayvan modellerini kullanarak klinik öncesi çalışma, ardından aşama 1 (güvenlik), aşama 2 (optimum doz, program ve kavramın kanıtı) ve aşama 3 (etkinlik, yan etkiler) insanlarda denemeler.
Pfizer Inc. ve BioNTech SE
Pfizer Inc. ve BioNTech SE SARS-CoV-2'ye karşı mRNA bazlı aşı adayı BNT162b2'yi duyurdular, katılımcılarda önceden SARS kanıtı olmayanlarda COVID-19'a karşı etkinlik kanıtı gösterdi. CoV-2 enfeksiyonu, Faz 3 klinik çalışmasından harici, bağımsız bir Veri İzleme Komitesi (DMC) tarafından 8 Kasım 2020'de gerçekleştirilen ilk ara etkinlik analizine dayanmaktadır.
Pfizer ve BioNTech, güvenlik verilerini toplamaya devam ediyor ve hâlihazırda, aşı adayının ikinci (ve son) dozunu takiben ortalama iki aylık bir güvenlik verisi olduğunu tahmin ediyor - potansiyel Acil Durum Kullanımı için rehberliğinde FDA tarafından belirtilen güvenlik verileri miktarı Yetkilendirme - Kasım ayının üçüncü haftasında sunuldu.
Mevcut tahminlere dayanarak, küresel olarak 2020'de 50 milyona kadar aşı dozu ve 2021'de 1,3 milyar doz üretmeyi planlamaktadır.
Pfizer ve BioNTech, bilimsel hakemlik yayını için 3. Aşama denemesinin verilerini sunmayı planlıyor.
Pfizer-BioNTech ve Moderna tarafından oluşturulan aşılar, çok hızlı bir şekilde toplu olarak üretilebilen haberci RNA (mRNA) adı verilen bir molekül türü kullanır. Bu aşılarda, mRNA, insan hücrelerini başak proteini adı verilen viral bir molekül yapmaya teşvik eder (COVID-19'a neden olan korona virüs de virüsün yüzeyini çalan ve insan hücrelerine girmesini sağlayan bir proteinden türetilir). Aşılar daha sonra bağışıklık sistemini başak proteinine karşı antikor yapmak için tetikler. Denemelerden bugüne kadar açıklanan veriler, her iki aşının da tolere edilebilir yan etkilerle oldukça etkili olduğunu göstermektedir.
FDA ile görüştükten sonra, şirketler kısa süre önce 32 vakalık ara analizi bırakmayı ve en az 62 vakada ilk ara analizi yapmayı seçtiler. Veriler, dünya çapındaki düzenleyici otoritelerle tartışılacaktır.
Oxford Aşısı
Bir hibrit aşı, korona virüs sivri proteinini vücuda vermek ve bağışıklık tepkisini uyarmak için bir kapsül veya vektör olarak şempanze soğuk algınlığı adenovirüsünün modifiye edilmiş, zararsız bir formunu kullanır. Bu platform, Oxford Üniversitesi'ndeki Jenner Enstitüsü'nde AstraZeneca ile iş birliği içinde geliştirilmiştir. Hâlihazırda dünyanın birçok yerinde klinik denemelerde bulunan bu aşı, şu anda Amerika Birleşik Devletleri'nde klinik denemelerde de bulunuyor.
Oxford Üniversitesi ve ilaç şirketi AstraZeneca'dan bir Covid aşısının Birleşik Krallık'ta kullanılması düşünülüyor. İlk onaylanan Pfizer aşısının piyasaya sürülmesini takip ediyor.
Oxford aşısı nedir ve nasıl etki eder?
Şempanzelerden alınan yaygın bir soğuk algınlığı virüsünün (adenovirüs olarak bilinir) zayıflatılmış bir versiyonundan yapılmıştır. Hastalığa neden olmasa da daha çok korona virüse benzeyecek şekilde değiştirildi. Aşı bir hastaya enjekte edildiğinde, bağışıklık sistemini antikor yapmaya başlamasını ister ve herhangi bir korona virüs enfeksiyonuna saldırması için hazırlar.
İngiltere 100 milyon doz sipariş etti. Aşırı soğuk bir sıcaklıkta (-70C) tutulması gereken Pfizer'in iğnesinin aksine, Oxford aşısı normal bir buzdolabında saklanabilir. Bu, dağıtmayı çok daha kolay hale getirir.
Oxford aşısı ne kadar etkilidir?
Oxford / AstraZeneca aşısının güvenli olduğu ve 55 yaş üstü insanlar dâhil her yaştan insanda bir bağışıklık tepkisine neden olduğu gösterilmiştir.
Aşısının %90 etkili olduğunu gösteren bir rakam açıklayan Pfizer'in aksine, Oxford / AstraZeneca üç farklı rakam sundu: Genel olarak, aşının %70 etkili olduğu bulundu. Denemede iki tam doz alan kişilerin çoğunluğu için bu rakam %62 idi. Bununla birlikte, yarım doz ve ardından tam doz alan küçük bir grup için bu rakam %90'dır. Bu grup için sonuçların neden daha iyi olduğu henüz belli değil.
Başka bir hibrit aşı, korona virüs başak proteinini vücuda iletmek için bir insan soğuk algınlığı adenovirüsü kullanır. Bu platform, Johnson ve Johnson ile iş birliği içinde Harvard Tıp Okulu bilim adamları tarafından geliştirildi. Bu aşının 3. aşama denemelerini Ocak 2021'de tamamlaması bekleniyor.
Hâlihazırda, düzenleyici kurumlarla paylaşılan veriler, belirli aşılar için etkinlik ve potansiyel yan etkilerin belirlenmesine yardımcı olmuştur. COVID-19 aşıları her zamankinden daha geniş insan çevrelerine yayıldıkça, üreticiler etkinlik ve güvenlik konusunda daha geniş veriler toplamaya devam edecek. Hâlâ yanıtlanması gereken temel bir soru, korumanın ne kadar sürebileceğidir. Diğer hastalıklar için yapılan denemelerden elde edilen bilgilere göre, hibrit adenovirüs vektör aşılarının bireyleri en az bir veya iki yıl ve muhtemelen daha uzun süre koruyacağı muhtemeldir. Şu ana kadar mRNA aşıları ile altı aydan fazla bir süredir muhafaza edilen antikor seviyeleri, bu aşıların, hibrid aşılar kadar uzun süre antikor seviyelerini sürdürme olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir.
