Dünya, oluşumunu hala devam ettiren bir canlı gibidir. Bu nedenle yüzeyde kırılmalar, bükülmeler ve çökmeler ile yer kabuğunu değiştirir. İçeride oluşan sıcaklık, magma enerjisi zaman içinde yukarı çıkarken, kabuk bölümünde ciddi sancılı süreçler oluşur. Bu oluşumlar deprem adını verdiğimiz, farklı şiddetlerde yansımalar olarak kendini hissettirir. Fay hatları dediğimiz, kırılan bu alanlar, plakalar üzerinde baskılar yaratarak, ciddi güç çıkışları yaratmaktadır. Dünyanın ilk zamanlarında daha çok rastlanan ve daha yıkıcı olan depremler, günümüzde sayı ve güç çıkışı anlamında azalmıştır.
Bilinen ve kayıtlara geçmiş olan yüzlerce büyük deprem vardır. İnsanlar 3-4 şiddeti üzerinde olan sarsıntıları hissederken, bu derecelerin altında olan küçük çaplı sallantıları hissedemezler. Küçükler ile birlikte dünyada her gün onlarca deprem olmaktadır.
Büyük, orta ve küçük depremler olarak sınıflandırabilirsek, 8 ve üzerinde şiddetle sarsıntıya neden olan depremler her zaman büyük depremler olarak sınıflandırılır. 5- 6 ve 7 ise orta şiddetli depremlerdir. Beş altında olan sarsıntılar genelde hasar vermeyen, küçük depremler olarak adlandırılabilir.
Dünyanın bilinen en büyük depremlerini sizin için derledik. Belli bir büyüklüğün üzerinde olmuş ve yıkım yapmış dünya depremleri, büyük acılar bırakarak, tarihin sayfalarında şekilde yerlerini almışlardır.
Büyük Şili Depremi Şiddet: 9,5
1960 yılının 22 Mayıs tarihi, bilinen en büyük deprem olarak kayıtlara geçen Şili depremidir. Şiddetli olmasının yanı sıra etki alanı bakımından bu güne kadar saptanmış en büyük alana yayılan depremdir.
Bu yetmezmiş gibi depremden sonra oluşan tsunami, Pasifik Okyanusu’ndan çok büyük bir hızla gelerek, deprem sonrasında ciddi maddi ve can kayıplarının yaşanmasına neden olmuştur.
Şili depreminin ardından oluşan tsunami, Pasifik Okyanusu’nda hızlı bir şekilde ilerleyerek, ciddi can ve mal kayıplarına neden oldu. Depremin merkezi Başkent Santiago’de Chile’nin 700 km güneyinde bulunana Valdiva olarak belirlenmiştir.
Deniz kenarında oluşan birçok büyük deprem gibi, Büyük Okyanus’ta yayılan inanılmaz bir tsunaminin oluşmasına neden olmuştur. 10 bin km alandaki Hilo, Güney Afrika ve Hawaii sahil bölgesinin tamamını tahrip etmiştir.
Tsunaminin oluşturduğu dev dalgalarda Japonya’da 138 kişi, Hawaii’de 61 kişi ve Filipinler’de 32 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu deprem aynı zamanda ülkenin güneyinde bulunan Puyehue Yanardağ’ını da tetikleyerek, haftalarca faal kalmasına neden olmuştur.
Alaska Depremi Şiddet: 9,2
28 Mart 1964 yılında Alaska’da meydana gelen bu büyük deprem, bilinen en şiddetli ikinci deprem olarak tarihe geçmiştir. Depremi enteresan yapan bir başka konu ise 3 dakika sürmesidir. Aynı Şili depreminde olduğu gibi Alaska depreminden sonra da büyük bir tsunami oluşmuştur. Oluşan bu dev dalgalar sonrasında 128 kişi hayatını kaybetmiş, 310 milyon dolarlık maddi hasar oluşturmuştur.
Endonezya (Sumatra Adası) Depremi Şiddeti: 9,1
2004 yılının 26 Aralık tarihinde Hint Okyanusu, Sumantra Adası açıklarında oluşan bu deprem, 40 ülkeyi etkilemiş ve 230 bin kişinin ölümüne neden olmuş, bu yüzyılın en çok ölüme neden olan depremi olarak not edilmiştir. 10 dakika boyunca süren 9,1 büyüklüğündeki bu deprem, tsunamiye neden olarak Endonezya, Asya’nın kuzey bölgelerini ve Afrika’nın doğusunda bulunan 14 ülkeyi etkilemiştir. Oluşan tsunami nedeni ile 1 milyon civarında insan evsiz kalmıştır. Dalgaların boyu 30 m civarına ulaşarak, kıyı yerleşim yerlerini neredeyse yerle bir etmiştir.
Japonya/ Tohoku Depremi ve Tsunamisi Şiddeti: 9,0
Yakın tarihten hatırlayacağınız Japonya depremi 2011 yılının 11 Mart günü gerçekleşmiştir. Derinliği 24 km olan bu deprem 9 büyüklüğündeydi.
Japonya’nın yaşadığı ve bilinen en büyük depremi olarak kaydedilmiştir. Dünya üzerinde 1900’lerin sonunda kaydedilen ilk 5 deprem içinde yer almaktadır. Japonya depremi ciddi anlamda tsunamiye neden olmuş ve 37,9 m büyüklüğünde dalgalar oluşmuştur. Deprem önlemleri konusunda hassas olan ülkede deprem sırasında can kaybı olmamakla birlikte, oluşan bu tsunamide 15 bin 900 kadar kişi hayatını kaybederken, 2 bin 500’den fazla ev kullanılmaz hale gelmiştir. Depremde kara yolları, demir yolları hasar alırken, barajlar yıkılmış ve çok yerde yangınlar çıkmıştır. Oluşan bu hasarlar sonrasında 4,4 milyon eve elektrik verilemezken, 1,5 milyon eve de su verilememiştir. Aynı şekilde ulaşım aksadığı için gıda sıkıntısı yaşanmıştır. Bu depremde Fukuşima Nükleer Santrali de ciddi hasar almıştır.
Rusya/ Kamçatka Depremi Şiddeti: 9,0
4 Kasım 1952 yılında Rusya’nın doğusunda meydana gelen deprem, Pasifik Ateş Çemberi olarak adlandırılan plaka üzerinde olmuştur. Bu alan Avustralya, Amerika ve Asya kıtaları arasında kalan levhaların bulunduğu ve sıkça deprem olduğu bir bölgedir. Can kaybı olmayan depremde 1 milyon dolar civarında maddi hasar meydana gelmiştir.
Şili Depremi Şiddeti: 8,8
Şili’nin Concepcion şehrinde, 27 Şubat 2010 yılında meydana gelen deprem, ilk etapta 8,3 olarak belirlenmiştir. Daha sonra yapılan analizlerle 8,5 ve son olarak 8,8 olarak saptanmıştır. 35 km derinlikte meydana gelen deprem, 1,5 dakika kadar sürmüştür. 500 bin ev ağır hasar görürken, 2 milyon kişinin de depremden etkilendiği tahmin edilmektedir. Bu depremde köprüler, yollar çökmüş, hastane binaları hasar almış, telefon ve elektrik hatları kullanılamaz duruma gelmiştir. Depremin ardından 6,9 büyüklüğünde yaklaşık 60 artçı deprem olduğu saptanmıştır.
Tibet Depremi Şiddeti: 8,6
Merkezi Tibet olan bu deprem Assam depremi olarak bilinir. 1950 yılının 15 Ağustos günü meydana gelen deprem, karasal alanda oluşmuş bir depremdir. 780 insan hayatını kaybetmiş büyük bir doğal afet olarak bilinir. Çin, Hindistan ve Tibet bölgesinde birçok alanı etkilemiştir.
Endonezya Depremi Şiddeti: 8,6
28 Mart 2005 yılında, Sumatra depreminden hemen sonra meydana gelmiştir. 1.300’den fazla insanın hayatını kaybettiği deprem, dev dalgalar oluşturarak, Sri Lanka kıyılarına kadar ilerlemiştir. O bölgede bile 400’den fazla insanın yaralanmasına neden olmuştur.
Küba Depremi Şiddeti: 7,7
28 Ocak 2020 tarihinde Küba ve Jamaika arasında oluşmuştur. Küba’nın güney bölgesinden Jamaika’nın 117 km. kuzeybatı alanında oluşan depremin, deniz tabanında 10 km. derinde olduğu saptanmıştır.
